DEMANS, ALZHEIMER ve BEYİN
DEMANS, ALZHEIMER ve BEYİN
- Demans= Bunama
- Temel olarak Bilişsel işlevlerin kaybı ile karakterize durum
- Alzheimer hastalığı, bunamaya neden olan en önemli etkendir. Bunama (demans), kişinin belleğinin yanı sıra, günlük yaşamını sürdürme beceri ve yeteneğinin de kademeli olarak yıkıma uğramasıdır.
- Alzheimer hastalığı, demansın en sık görülen tipidir. Tüm demans tiplerinin %50-60’ını oluşturur. Yaşla doğru orantılı olarak prevalansı artmaktadır. 60’lı yaşlarda nüfusun %’5 inde 65 li yaşların %10 görülürken 80’li yaşlara gelindiğinde %50’lilere ulaşmaktadır. Yani 80 yaşına ulaşan her iki kişiden birinde hastalığın belirtileri görülecektir.
ALZHEİMER HASTALIĞININ BELİRTİLERİ
- Günlük yaşamı etkileyecek kadar unutkan olma (kişilerin adlarını, olayları hatırlayamama),
- Gündelik işleri yapamama (yemek yapmak gibi),
- Kelimeleri bulurken zorlanmak,
- Tarihleri ve bilinen yolları hatırlayamama,
- Çok basit konularda bile karar vermede güçlük çekme,
- Hesap yapamama, pratik düşünmede zorluk çekme,
- Eşyaların yerlerini karıştırmak (koyarken başka yere koymak),
- Davranışlarda ve ruh halinde değişiklik,
- Karakter özelliklerinin değişmesi, insanları suçlama,
Unutkanlık:
Eşyaların yerleri (gözlük, cüzdan gibi), tanıdığı insanların isimlerini veya yüzlerini, bir işi yapıp yapmadığını unutur. İnsan ve nesne isimlerini hatırlayamaz. Yeni tanıştığı insanları hatırlayamaz, soruları cevaplarını aldığını unutarak tekrar tekrar sorar ya da söylediğini unutarak aynı cümleyi tekrarlar
Kazanılmış becerilerin kaybı:
Sık sık yemeği ocakta unutuarak yakmak, araba kullanırken tehlike doğuracak beceri kaybı, markette para üstü hesaplayamamak gibi kazanılmış bir takım becerilerin kaybı sadece ‘unutkanlık’la açıklanamayabilir.
İletişim:
- Bazen bir tanıdığın adını istenildiği anda hatırlayamayıp bir süre sonra hatırlamak doğal karşılanabilir. Kelime bulmada güçlükler ortaya çıkar; bu insan ismi olabileceği gibi akıcı konuşmasını kesintiye uğratacak şekilde nesne isimlerini bulma da olabilir.
- Bozukluğun ilerlemesi ile bilişsel (kognitif) yeteneklerdeki kayıp, frontalve temporal lob işlevleri ile ilişkili, dil alanlarında işlev kaybı (afazi), beceri gerektiren hareketlerde işlev kaybı (apraksi) ve tanıma fonksiyonlarında bozulmaya doğru uzanım göstermeye başlar.
- Orta dönemde, günlük yasam aktivitelerinin sürmesini engelleyen belirgin düzeyde belirti ve problemler ortaya çıkar.
Kaybolmalar, motor yetilerde bozulma, huzursuzluk, agresyon, sosyal ilişkilerde bozulma ve paranoya vardır.
İleri dönemde hasta bakım verenlere tam bağımlı hale gelir, fiziksel bozukluklar da eklenir.
Oryantasyon bozuklukları:
Haftanın hangi gününde, ayın kaçında olduğunu bilemeyebiliriz fakat sonra takvim bilgilerine uyum sağlarız. Alzheimer hastalığı hastaları ise yıl, ay ve gün gibi zamansal bilgileri kaybeder. Bu durumda günlük aktüel olayları takip etmekte başarısız hale gelir. Kişi bulunduğu yeri karıştırabilir ya da nerede olduğunu bilemez hale gelebilir. Kişi kendine dair bilgilerde de kayıp yaşayabilir.
Davranış değişiklikleri:
Alzheimer hastalığı hastaları ani davranış değişiklikleri gösterebilir, bunlar duruma uygunsuz olabilir; nedensiz ani sinirlenmeler gibi. Gördüğü gündüz hayalleri ya da duyduğu sesler nedeniyle korkup ajite davranışlarda bulunabilir