KONUŞMA BOZUKLUKLARI

  KONUŞMA BOZUKLUKLARI

• Lisan, düşünce ve deneyimlerin sözcük denilen sembollerle ifade edilmesidir. Sözcükleri anlama merkezi temporal lob üst kıvrımının arka ucu ve yan lob lobulusunu içeren Wernicke alanıdır
• Burada duyulan sözcüklere anlam verilir. Alın lobu alt kıvrımının arka ucu ve ona komşu ön alın alanları söz söylemeyi sağlayan Broca alanını oluşturur. Bu alan sözlerin söylenmesinden ve doğru dizilmesinden (sentaks ya da gramer) sorumludur.
• Bu sinir ağının bir yerinin tahribi afazi denilen konuşma bozukluğunu yapar. Afazide söz söyleme, söz anlama, doğru sözcük seçme ve sözcük sırasını doğru sıralama (gramer, sentaks) bozulmuştur.

 

• Sağ elle yazanların %90’ında ve sol elle yazanların %60’ında konuşma merkezleri sol yarıkürededir. Az sayıda insanda konuşma merkezleri sağ yarıkürededir

 

• Konuşma bozuklukları,konuşma sırasında ağızdan çıkan seslerin anlaşılmaz ya da yanlış olarak telaffuzu, konuşmayı sağlayan organların doğru hareket ettirilememesi ya da kontrol-koordinasyon bozukluğu sonucunda iletilmek istenen mesajın doğru olarak iletilememesidir.

 

• Konuşma bozuklukları, konuşma seslerinin yanlış ya da eksik üretilmesi (artikülasyon-sesletim bozukluğu),konuşmanın akıcılığında sorun (kekemelik, takipemi), ses bozukluğu (ses kısıklığı ya da kaybı) , konuşma ile ilgili kasların zayıflığı ya da aşırı gerginliği (dizartri) şeklinde görülebilir.

 

               AFAZİ NEDİR?

• Afazi, beyinin sol yarı küresindeki dil merkezlerinde beyin travması veya dejeneretif hastalıklar gibi sebeplerle oluşan hasar sonucunda, meydana gelen dil bozukluğudur. Buna bağlı olarak hastanın konuşma, konuşulanı anlama, adlandırma, tekrarlama, okuma ve yazma gibi becerileri de hasar oluşmaktadır

 

Afazinin yol açtığı şikâyetler

 

• Konuşmada tutukluk,
• Belli bazı kelimeler dışında konuşamama,
• Gramersiz konuşma,
• Konuşulanları algılamada güçlük,
• Konuşmanın akıcı ancak içeriğin anlamsız olması,
• Konuşurken kelimelerin yanlış telaffuz edilmesi veya benzer anlamlı bir kelime ile karıştırılması, (bardak yerine tabak denmesi gibi),
• Demek istenilen kelimenin hatırlanamaması,
• Önceden söylenmiş bir kelimeyi uygunsuz olarak yineleme,
• Okuduğunu algılamada güçlük,
• Yazı yazmada güçlük,
• Kelimelerin yanlış yazılması ve cümle kuramama gibi durumlar bulunur.

Afazinin en sık belirtileri

 
En sık görülen belirti hastanın gösterilen bir cismin ismini söyleyememesidir (anomi=isimlendirememek); örneğin silgi gösterilince silgi diyemez; “silmek için birşey” diyebilir ya da sözcüğü yanlış söyler: Sili ya da salgi diyebilir (parafazi).

            WERNİCKE AFAZİSİ NEDİR?

• Hasta söylenen sözleri ve okuduğunu anlayamaz. Konuşma akıcıdır; fakat sözcüklerin çoğu yanlış söylenir (parafazi); öyleki hasta yeni bir lisan yaratmış gibidir; söylediklerini anlamak zordur (jargon afazi) [jargon; bir mesleğe özgü başkalarına anlamsız gelen sözcükler]. Konuşması bir akıl hastasınınkini andırır.

 

• Hasta anlamsız konuştuğunun farkında değildir; sözlerini anlamayanlara kızar ve bu nedenle şüpheci ve saldırgan olabilir. Wernicke afazisi olanlar iyi okuyamaz, yazamaz, cisimlere isim veremez ve sözcükleri tekrar edemez.

 

            BROCA AFAZİSİ NEDİR?

 

• Hasta az sözcük kullanır; dura dura konuşur (söyleyeceği sözcüğü aramaktadır), sözcüklerin sırası ve söylenişi yanlıştır. Tekrarlama ve isimlendirme yapamaz. Konuşma “evet”, “hayır”a, hatta bir iniltiye indirgenebilir.

 

• Broca afazisinde hasta söyleneni ve okuduğunu anlar; şarkı söyleyebilir.
• Wernicke afazisinin aksine hasta konuşamadığının bilincindedir ve buna çok üzülerek ağlar.

 

           TAM AFAZİ NEDİR?

 

• Wernicke ve Broca afazileri beyin damar tıkanmalarına, beyin kanamasına, kafa travmalarına ya da beyin tümörüne bağlı olabilir. Wernicke ve Broca afazilerinin birlikte görülmesine tam afazi (global afazi)

 

            DİZİATRİ NEDİR?

• Dizartride konuşmayla ilgili kaslarda ve iç koordinasyonda zayıflık, güçsüzlük vardır. Dizartri ağız, yüz ve solunum sistemindeki kasların zayıflamasından ötürü kısık ses, güçsüz nefes ve sık sık dil sürçmesi gibi şikâyetlere sebep olabilir.

 

• Dizartri çoğunlukla anlaşılması zor olabilen geveleme tarzında ya da yavaş konuşmayla karakterizedir.

 

            KEKEMELİK NEDİR?

• Kekemelik, konuşmanın akıcılığında görülen, normalin üstünde sıklıkta ve uzunlukta engellerdir fakat bir hastalık veya davranış bozukluğu değildir. Bu engeller; tekrarlar, uzatmalar, bloklar şeklinde kendini gösterir.

 

• Kekemelik sorununda, konuşma akıcılığı ve ritminin, duraklamalar, tekrarlar ve çoğu kez bunlara eşlik eden beden hareketleriyle kesintiye uğrar. Kekemeliğin şiddeti, kişinin durumuna göre farklılık gösterebilir.

 

• Kekemelik, kendini zaman içinde yavaş yavaş fark ettirebileceği gibi, aniden de ortaya çıkabilir ve erkeklerde, kızlara oranla daha sıklıkta görülür.

 
Konuşma gecikmesinin nedenleri:
 

• Ailesel dil gecikmesi
• Gelişimsel dil gecikmesi
• Prematüre doğum veya büyüme gelişme geriliği
• İki dil konuşulması, sağ el-sol el kullanılm xası gibi çatışma yaratan durumlar
• İşitme kayıpları, işitmenin algılama bozuklukları
• Dil bağı, yarık damak-dudak gibi ağız içi problemleri
• Otizm, zeka geriliği yapan hastalıklar
• Psikososyal uyaran eksikliği
• Üzerine titrenen çocuk; bir başka deyişle çocuğa konuşma fırsatının verilmemesi