PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARDA KULLANILAN İLAÇLAR

                       PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARDA KULLANILAN İLAÇLAR

• Antidepresan ilaçlar, depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Depresyonda beyinde serotonin, noradrenalin, dopamin, melatonin maddeleri azalmıştır. Antidepresanlar bu maddelerin miktarını arttırarak etki gösterir.
• Antidepresan ilaçlar depresyon dışındaki durumlarda da faydalıdır. Obsesif kompülsif bozukluk, panik bozukluğu ve sosyal fobi gibi.
• Diğer kullanım alanları
• Yeme Bozuklukları
• Uyku bozuklukları (insomnia, somnambulism, gece terörü, narkolepsi, katalepsi, uyku apnesi, enürezis)
• Çocuklarda DEHB
• Ağrı sendromları (nöropatik ağrılar, başağrısı, migren)
• Sağlık bakanlığının verilerine göre her 10 kişiden birinin antidepresan kullanıyor
• Antidepresan kullanımında kadınlar, erkekleri ikiye katlıyor.
• Antidepresan kullanımının nedenlerinin başında ise yüzde 40 ile ‘anksiyete’bozukluğu  geliyor.

                                  Trisiklik antidepresanlar (TSA):

• Depresyon tedavisinde kullanılan antidepresanların ilk bulunan türleridir. Yan etkileri görece daha fazla olmakla birlikte, son derece etkili, güçlü ilaçlardır. Trisiklik antidepresanlar öncelikle beyinde, iki kimyasal haberciyi (nörotransmitter), noradrenalin ve serotonin düzeylerini etkilemektedir.
• Depresyonun tedavisinde yaygın olarak kullanılmazlar, bunun sebebi ciddi ve şiddetli yan etkileridir
• Doz aşımında ölüm riski vardır

               TSA’lara örnek

• Amitriptilin (Laroxyl)
• Klomipramin (Anafranil)
• İmipramin (Tofranil)

                                         Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI):

• Daha yeni, en sık kullanılan, yan etkileri en az olan antidepresan ilaçlardır. Bu ilaçlar beyinde serotonin denilen kimyasal miktarını değiştirerek çalışır. Yan etkileri orgazm olamama, düşük cinsel istek ( bu belirtiler ilaç kesildiğinde ya da azaltıldığında tamamen düzelir), …..
• ……ilacın ilk dozlarından sonra başağrısı, huzursuzluk gerginlik ve bulantıdır. Bu sayılan yan etkiler hafiftir ve herkeste izlenmez. Öğrenciler ve araç kullananlarda tercih edilen grup ilaçlardır. Diğer ilaçlarla etkileşimleri en azdır.

SSRI grubu ilaçlar

• Sertralin (Lustral, Seralin, Selectra, Serdep)
• Sitalopram (Cipram, Eslopram, Citol, Vodalex, Citara)
• Paroksetin (Seroxat, Paxil)
• Fluvoksamin (Faverin)
• Fluoksetin (Prozac, Depreks, Zedprex, Fulsac, Florak)
• Essitalopram (Cipralex, Eslorex, Citoles)

 

                   Serotonin ve norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI):

• Bunlar da görece yeni ve daha az yan etkili ilaçlardır. Beyinde hem serotonin hem de noradrenalin miktarına etki ederler. İştahsızlık, huzursuzluk, uykusuzluk, anksiyete, kabızlık, ağız kuruluğu, ishal, baş dönmesi en sık yan etkilerdir. Genellikle yan etkiler geçicidir ve çok şiddetli değildir.

Örnek: Venlafaksin (Efexor, Veniba)

Agomelatin

• Agomelatinin uyku-uyanıklık döngüsü, endokrin hormon salınımı, vücut ısısının ayarlanması gibi birçok biyolojik sistemi etkileyen sirkadiyen sistem üzerine olumlu etkileri ilgi çekici görünmektedir. Uykuya eğilim diğer antidepresanlardan daha fazla görülen bir yan etki olarak not edilmektedir. Bunun yanında kilo alımının ve cinsel yan etkilerin azlığı tedaviye uyumu olumlu yönde etkileyebilir  .  Örn.  Valdoxan

                           ANTİDEPRESANLAR İNTİHARA YOL AÇAR MI?

• Yüksek intihar oranı, Antidepresan kullanımından çok depresyon nedeniyle olmaktadır. Böyle bir hastaya verilecek Antidepresan tedavi ise hayat kurtarıcıdır.  Çünkü depresyon, tedavi edilmezse öldürücü olabilen bir beyin hastalığıdır.
• Ancak Antidepresan ilaçların etkisi 3-4 hafta sonra ortaya çıkmaktadır. İlaca başladıktan sonraki ilk 1-3 hafta içinde belirtilerde kısmi kötüleşme, anksiyetede artış ortaya çıkabilir, var olan intihar düşünceleri tetiklenebilir.

                        ANTİDEPRESANLAR BAĞIMLILIK YAPAR MI?

• Antidepresan ilaçlar bağımlılık yapmaz. Almadığınızda almak için arzu duymazsınız, aldığınızda keyif almazsınız. Ancak antidepresanlar düzenli biçimde her gün alınması gereken ilaçlardır.
• Bir gün ilacı almayı ani kestiğinizde beyin buna adapte olamaz, bu bağımlılık değildir, tıpta “kesilme belirtisi” denilen durumdur.
• Başdönmesi hissi olur
• İlacı azaltarak kesmek gereklidir.

                 ANTİDEPRESANLAR MUTLULUK HAPI MI?

Depresyonu olmayan kişiler antidepresan ilaç aldıklarında, iyi hissetmek yerine, ilaç yan etkileri yaşayacaklardır.

                                     Hamilelikte antidepresanlar

• Antidepresanlar B ve C kategorisinde değerlendirilir
• Kar zarar dengesi gözetilerek kullanılmalıdır
• Kategori B: Bu kategoride hayvan çalışmalarında riskin gösterilmemiş olduğu fakat insanlarda yeterli kontrollü çalışmaların yapılmadığı ilaçlar yer alır.
• Kategori C: İnsanlarda yeterli kontrollü çalışmalar yoktur. Hayvan çalışmaları ya yoktur ya da risk olduğunu göstermektedir. Ilk 3 ayda kaçınılmalıdır

                           ANTİDEPRESANLAR UYUŞTURUR MU?

• Antidepresanlar uyuşturucu değildir. Birçok sakinleştirici ya da “uyuşturucu” maddenin aksine alındıklarında hemen etki etmezler, düzelme için 4-6 hafta beklemek gerekir. Antidepresanlar beyin kimyasını olumlu biçimde değiştirir, kişinin depresyonunu tedavi eder

                            ANTİDEPRESANLAR KİŞİLİĞİMİZİ DEĞİŞTİRİR Mİ?

• Antidepresanlar kişiliği değiştirmez, kişilik üzerinde etkili olan tek tedavi  Antidepresan ilaçlar kişiliğinizin üzerini örten  depresyonu kaldırır  ve alttaki gerçek kişiliğinizin ortaya çıkmasını sağlar.

                   ÇOCUK VE ERGENLERDE ANTİDEPRESAN KULLANIMI

• Antidepresan ilaçlar, çocuklarda ve ergenlik dönemine yeni giren gençlerde genel olarak ruhsal bozukluklar ve depresyonun tedavisinde kullanılmaktadır.
• FDA (ABD İlaç ve Gıda Dairesi), yapılan klinik deneyler sonucunda antidepresan ilaçların çocuklarda ve ergenlerde intihar girişimine veya düşüncesine neden olabildiğini açıkladı.

                          ANTİDEPRESAN VE PSİKOTERAPİ

• Ciddi Anksiyete bozuklukları ve depresyonda en iyi yöntemdir
• Hafif veya orta şiddette psikoterapi
• Çok ileri düzeyde şiddetli bozukluklarda ilk aşamada ilaç, sonra ilaç+ psikoterapi düşünülmelidir
• Antidepresan ilaçların etkileri geç başlar (4-6 hafta sonra). Arada bir 1-2 ilaç alarak depresyondan kurtulmak mümkün değildir.
• Antidepresan ilaçlar gelişigüzel bırakılmamalıdır. Kişi haftalar içinde tamamen iyileşse bile, antidepresan ilaca en az 6 ay devam edilmelidir.
• Antidepresan ilaçlar bağımlılık yapmaz.

                  ANTİDEPRESANLAR NE KADAR SÜRE KULLANILMALI?

• Depresyon tedavisinde 9-12 ay
• OKB de en az 2 yıl
• Çok nadir hallerde ömür boyu

 DUYGUDURUM DÜZENLEYİCİLER

• Bu ilaçlar aslında epilepsi (sara) tedavisinde kullanılır (Lityum dışındakiler)Ancak, psikiyatride de özellikle manik depresif hastalıkta da (iki uçlu mizaç bozukluğu veya bipolar bozukluk) kullanılır. Söz konusu amaçla en sık kullanılan ilaç lityum adında bir tuzdur.

Duygudurum düzenleyicilere örnekler:

• Karbamazepin (Tegretol, Karazepin, Teril, Karberol)
• Valproat (Depakin, Convulex)
• Lamotrijin (Lamictal)
• Topiramat (Topamax)
• Gabapentin (Neurontin)

                         ANTİPSİKOTİK VE ANKSİYOLİTİK İLAÇLAR

• Antipsikotik ilaçların başlıca kullanım alanı şizofreni ve diğer psikotik bozukluklardır. Şizofrenide temel bozukluk, beyinde dopamin fazlalığıdır.
• Antipsikotik ilaçlar dopaminin beyindeki etkisini azaltarak etki gösterir. Ayrıca, duygudurum (bipolar) bozukluk, psikotik belirtilerin eşlik ettiği veya dirençli depresyon, anksiyete bozuklukları gibi tablolarda da kullanılırlar.
• Antipsikotikler Demans, entelektüel yeti yitimi veya organik ruhsal bozukluklara eşlik eden davranışsal ve psikotik belirtilerin tedavisi için de kullanılırlar
• Antipsikotikler bağımlılık yapmaz, uyuşturucu değildir. Bazıları uyku ve sersemliğe yol açabilir. Klasik antipsikotik kullananlarda bazen kasılma, yerinde duramama; yeni kuşak antipsikotik alanlarda ise iştah artşına bağlı kilo alımı görülebilir.

Klasik antipsikotikler

• Haloperidol (Norodol)
• Klorpromazin (Largactil)
• Pimozid (Nörofren)
• Trifluoperazin (Stilizan)
• Sülpirid (Sülpir, Meresa, Dogmatil)
• Flufenazin (Prolixin)
• Zuklopentiksol (Clopixol)
• Flupentiksol (Fluanxol)

Yeni kuşak antipsikotikler

• Risperidon (Risperdal)
• Olanzapin (Zyprexa, Rexapin)
• Ketiapin (Seroquel, Cedrina)
• Aripiprazol (Abilify)
• Risperidon (Risperdal Consta)
• Klozapin (Leponex, Clonex)

                                 ANKSİYOLİTİK (KAYGI GİDERİCİ) İLAÇLAR

• ‘sakinleştirici’ olarak bilinen ilaçlar bu gruptandır. Etkileri çabuk başlar. Bu ilaçlar kullanan kişide endişe ve huzursuzluğu azaltır, rahatlama hali meydana getirir. Çoğu yeşil reçete ile verilir. Yatkın kişilerde, tedavi amacı dışında, uzun süreli ve yüksek dozlarda kullanıldıklarında bağımlılık riski vardır (Psikiyatride bağımlılık riski olan tek ilaç grubu). Tedavi dozunda, uygun süreli kullanıldıklarında bağımlılık tehlikesi söz konusu değildir.
• Bunaltı giderici ilaçlar, bunaltıyı ve ruhsal hastalıklardaki gerginlik duygu­sunu ortadan kaldırır. Bunaltı giderici etki, uykuya dalmayı da kolaylaştırır.
• Bunaltı giderici ilaçların kullanımı, belirli bir rahatlık duygusu sağlaması ve uykuyu kolaylaştırması nedeniyle yay­gınlaşmıştır.

Anksiyolitiklere örnekler:

• Diazepam (Diazem, Nervium, Spazmo-Valibrin)
• Alprazolam (Xanax)
• Klonazepam (Rivotril)
• Lorazepam (Ativan)
• Klordiazeposid (Librax, Librium, Klipaks)
• Bu ilaçların uzun süre kullanılması kişinin ruhsal durumunu etkileyerek ki­şilik değişikliklerine (zihinsel etkinlik­lerde azalma, uyanlara yanıtta yavaşla­ma, sorumluluktan kaçma eğilimi, duy­gularda ani değişiklikler) yol açabilir.
• Yatıştırıcılar, bazı ilaçların ve alko­lün merkezi sinir sistemindeki baskılayı­cı etkisini artırır