Ergenlikte Mesleğe Yöneltme

Ergenlikte Mesleğe Yöneltme
Ergenlik dönemi gencin bir sonraki okulu ve mesleği seçmek gibi daha sonraki hayatını etkileyen iki önemli seçim kararının alındığı bir yaş dilimidir.
——–Meslek seçimi kişinin hayatı boyunca yapacağı en önemli seçimlerden biridir.

Ergenliğin başlarında buluğdaki hızlı büyümenin getirdiği uyum güçlükleri gençlerde ortamdan uzaklaşma ve çevreyi değiştirme arzuları doğurmakta, macera hevesi, başka yerlerde olma arzusu gibi istekler ergenlerin meslek seçiminde sağlıklı kararlar vermesini engellemektedir.
Bu dönemde seçilen mesleklere buluğ meslekleri denmektedir.
Bu meslekler gençlerin gözünde onları değişik çevrelerle yüzleştirecek, yeni bir yaşam biçimi verecek, bireyi yücelten mesleklerdir. Bu meslekler kaçış meslekleri olarak da adlandırılmaktadır.
Ergenler, okul ve meslek seçiminde bilgilendirilmeye ve rehberlik yapılmaya ihtiyaç duyarlar.
Meslek Nedir?
Meslek devamlı olarak yapılan bir faaliyettir.
Meslek yapana maddi ve/veya manevi doyum verir.
Meslek belli bir eğitimi ve/veya tecrübeyi gerektirir.
Meslek bireyin yapmaktan haz duyduğu bir faaliyettir.
Meslek belli bir dereceye kadar bilgi ve beceri ister.
Meslek toplumca kabul gören ve ahlak ilkelerine göre yapılan bir faaliyettir. Her kazanç getiren iş meslek değildir.
Meslek belirli şartlarda ve belirli kurallara göre yapılan bir iştir.
Meslekler Dünyası
Meslekler gün geçtikçe farklılaşmakta, teknolojik gelişmeler yeni uzmanlık alanlar yaratırken, bir kısım eski meslekler giderek ortadan kalkmaktadır.
Meslek dünyası yapılan faaliyetlere göre, üretimlerine göre ve çalışanların eğitimlerine göre ayrılabilir.
Eğitimlerine göre şu şekilde ayrılmaktadırlar:

Beyaz Yakalılar: Öğretmen, doktor, hakim, psikolojik danışmanlık
Mavi Yakalılar: İşçiler, esnaflar, zanaatkarlar.

Meslek Hakkındaki Temel Bilgiler
Mesleğin Unvanı ve Niteliği: Bu meslekte çalışan bir eleman bir iş gününde ve haftasında neler yapmaktadır?
Çalışılan Ortam: Bu meslek nasıl bir ortamda ve çevrede yapılmaktadır?
Mesleğe Hazırlanma:Bu mesleği öğrenmek için gereken eğitim süresi ne kadar?
Mesleğin Olumlu ve Olumsuz Yanları: Bu mesleği yapanlar için mesleğin en cazip tarafı ve en hoşa gitmeyen tarafı nedir?
Mesleğe Girmek İçin Aranan Özellikler: Bu mesleği yapmak için yaş veya boy ile ilgili belirli şartlar var mı ?
İşe Giriş Koşulları: Bu mesleğin yapıldığı iş kollarına nasıl girilir?
Mesleğe Olan Talep: Bu meslekte iş bulma şansı ne kadar?
Meslekte İlerleme: Meslekte yükselme çalışmaya mı, yoksa kıdeme mi bağlıdır?
Mesleğin Getirdiği Kazanç: Bu meslekte çalışanların ortalama kazançları ne kadar?
Meslek Kuruluşları: Bu meslekte çalışanların haklarını savunmak üzere kurulmuş oda veya benzeri kuruluş var mı?
Emekli Olma Koşulları:Emekli olmak için kaç yıl çalışmak gerekiyor?
Okulda Mesleğe Yöneltme
Okulun esas amacı öğrenciyi hayata ve mesleğe hazırlamaktır.
Okulun mesleğe yöneltmedeki amaçları anaokulundan , yükseköğretime doğru farklılık gösterir.
Okulöncesinde Mesleğe Yöneltmede Uyulması Gereken Genel Amaçlar
4-6 yaşlarındaki çocuğa, günlük hayatında ilişkide olduğu insanların mesleğinden başlayarak yakın çevresindeki meslekleri rol oynama ve pandomim yöntemiyle tanıtmak
Çalışma ile para kazanma arasında kurulan ilişki gibi yardım etme, kendini geliştirme, işbirliği yapma gibi gibi değerlerle çalışma arasında ilişki kurarak çalışmaya verilen önemi artırmak
Meslekler hakkında önyargı oluşturmadan, her mesleğin insan yaşamı için önemine işaret etmek.
Mesleki çalışmaların verimli olabilmesi için sahip olunması gereken zamanı kullanma , dürüst olma gibi iş yaşamındaki değerleri öğretmek.
Çeşitli meslek mensuplarının bulunduğu işyerlerine geziler düzenlemek.
İlköğretim Birinci Kademede Mesleğe Yöneltme
Öğrencileri çalışma alanlarını tanımları için eğitmek ,çalışma alanlarının birbirinden farklarını anlamalarını sağlamak.
Mesleklerin birbirleri ile etkileşim içinde olduğunu anlamak.
Bir hizmetin veya ürünün çeşitli meslek mensuplarının işbirliği içinde nasıl ortaya konduğunu anlamak, bunun için fabrikaları ziyaret etmek.
Ders konuları ile meslekler arasındaki ilişkileri fark edebilmek.
Meslek edinmenin ve çalışmanın para kazanmak dışındaki temel amaçları hakkında farkındalık geliştirmek.
Meslek yaşamının daha etkin ve verimli geçebilmesi için okul öncesinde kazandırılmaya başlanan çalışkan olma,zamanı değerlendirme , rekabet etme gibi değerleri pekiştirmek.
İlköğretim İkinci Kademede Okula ve Mesleğe Yöneltme
Derslerle meslekler arasındaki ilişkileri anlayabilmeleri için branş öğretmenleri tarafından uyarılmak.
Fen bilimleri, sosyal bilimler, ekonomi, sanat gibi mesleki alanları tanıtmaya devam ederek kendi kişisel özellikleri ile mesleki alanlar hakkında düşünmelerini sağlamak.
Çevrelerindeki insanlarla görüşerek iş alanı ve meslekler hakkında bilgi toplamalarını sağlamak.
sınıftan sonra gidilebilecek orta öğretim kurumları hakkında bilgi sahibi olmaları için tanıtıcı programlar hazırlamak.
Hangi ortaöğretim kurumuna devam edeceğine öğrencinin kendisi , velisi ve sınıf öğretmeni ile beraber karar vermek.
sınıftan sonra okuldan ayrılacak olanlara 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi yasasını tanıtmak ve çırak olacakların yükümlülüklerini bildirmek.
Çalışma yaşamını tanıyabilmeleri için çeşitli mesleklerle ilgili kısa süreli gözlemler yapmalarını sağlamak.
Ortaöğretimde Okula ve Mesleğe Yöneltme
Kendilerine en uygun olan dallara ayrılabilmeleri için yönlendirmek.
Lisede okuyacağı dallarla yükseköğretimde okuyacağı programlar arasındaki ilişkiye dikkat çekmek.
Kendisine en uygun olan yükseköğretim programlarının neler olabileceği konusunda rehberlik ve mesleki danışmanlık yapmak.
Üniversite sınavı öncesi dolduracağı tercih bildirim formunu hatasız olarak hazırlayabilmesi için öğrenciye rehberlik yapmak.
Ders öğretmenlerinin her birinin ders konuları ile doğrudan ilgili olan meslekleri tanıtmaları.
İş tecrübeleri kazanmak için yaz aylarında ve hafta sonları kısa süreli çalışmaları için öğrencileri teşvik etmek.
Bir yükseköğretim programına giremeyen öğrencilerin hangi mesleki alanda kısa vadeli mesleki eğitim alacağı konusunda bilgilendirmek.
Eğitsel kolların amacına uygun çalışması sağlanarak öğrencilerdeki ilgi ve yeteneklerin geliştirilip zenginleştirilmesine çalışmak.
Hangi yükseköğretim programına gireceği konusunda kararsız olan öğrencilere gerekirse mesleki ilgi testi uygulamak.
Meslekler hakkında etraflı bilgi vererek teknolojik gelişmelere ve ülke ekonomisindeki ilerlemelere bağlı olarak talebi artan veya azalan meslekleri tanıtmak.
Mesleğe yöneltmede okuldaki özürlülere veya üstün yetenekli olanlara özelliklerine uygun mesleğe yöneltme yapmak.
Meslek Seçiminde Etkili Olan Özellikler

1.Bireyin Kişisel Özellikleri:
A)Zekası:Bireyin öğrenme kapasitesini,bir bakıma kavrama genişliğini ve hızını gösteren önemli bir niteliktir.
B)Özel Yetenek:Yetenek bireylerdeki bir etkinliği yapabilme konusundaki doğuştan getirilen yatkın olma ve öğrenme ile kazanılmış yapabilme becerisine denir.Kuzgun yetenekleri üçe ayırmaktadır.
1)Sözel Yetenek(öğretmenlik,yazarlık,gazetecilik,sosyal bilimlerde)
2)Sayısal Yetenek(mühendislik,matematik,fizik,biyoloji,tıp alanı)
3)Şekil-Mekan İlişkileri Yeteneği(dişçi,endüstriyel tasarım mühendisi)

C)İlgiler:Mesleğe yöneltmede önemlidir.Kuder tarafından geliştirilen mesleki ilgi envanterisinde belirlenen ilgiler:

1)Açıkhava
2)Mekanik
3)Hesap
4)İlim
5)İkna
6)Sanat
7)Edebiyat
8)Müzik
9)Sosyal Hizmet
10)Büro

Kuzgun tarafından geliştirilen Kendini Değerlendirme Envanteri’nde ölçülen ilgiler Kuder Mesleki İlgi Envanteri’ndeki ilgilerden birkaç noktada farklılık göstermektedir.

1)Temel Bilim İlgisi
2)Sosyal Bilim İlgisi
3)Canlı Varlık İlgisi
4)Ticaret İlgisi
5)İş Ayrıntıları İlgisi

D)Kişilik Yapısı: Bireyin kendisini başkalarından farklı kılan bütün ayırıcı özelliklerini kapsar.
E)Benlik Kavramı:Kişinin kendine ait değerlendirmeleri nasıl bir insan olduğuna, neleri yapması ve neleri yapmaması veya nasıl davranması gerektiğine dair düşünceleride kişiliğin bir boyutunu oluşturur.Mesleki benlik bireyin hangi mesleki rolü ve itibarı benimsediğine dair düşüncelerini içerir.

Mesleki Değer:Çalışmaların sonunda beklenen doyumlardır.

F)Mesleki Olgunluk: Olgunluk,belirli bir zihinsel altyapıya sahip olan bireylerin somut ve soyut alanlardaki öğrenmeleri ile kazanılır.O halde olgunluk zihinsel bir hazırlıklı oluşa deneyimlere ve zamana bağlıdır.
Kızlar mesleki olgunluk bakımından erkeklerden öndedir.
Mesleki rehberlik eğitimi alanlar ,almayanlara göre mesleki bakımdan daha olgundur.
Anne ve babaların eğitim seviyeleri yükseldikçe çocuklarının mesleki olgunlukları artmaktadır.
Anne ve babanın tutumlarını demokratik algılayanlar tutarsız, baskıcı-otoriter algılayanlara göre daha yüksektir.
Ailelerin gelir düzeyleri yükseldikçe çocukların mesleki olgunluklarıda yükselir.
G) Çalışma Alışkanlıkları:Çalışma alışkanlıkları ailede kazanılır.
H)Okul Başarısı

2.Bireyin Fiziksel Özellikleri:
A)Cinsiyeti
B)Boyu
C)Ağırlığı
D)Sağlığı
E)Ses Tonu
F)Duyu Organlarının İşlerliği
G)Dış Görünüşü
H)Bedeni Gücü
3.Aileye Ait Özellikler:

A) Ailenin ekonomik seviyesi
B) Ailenin kültürel seviyesi
C) Anne babanın çocuğundan beklentisi

          Aile, çocuğun ilk deneyimlerini kazandığı yerdir.

     4.Dış Çevreye Ait Özellikler:
         A)Akran gruplarının etkisi
B)Çevredeki temel mesleki faaliyetler
C)Ülkenin genel ekonomik durumu
D)Teknolojik gelişmeler

Mesleklere Ait Özellikler:

A)Mesleğin itibarı
B)Mesleğin kazancı
C)Mesleğe olan talep

Ergenlikte Meslek