Ergenlikte Madde Kullanımı

Ergenlikte Madde Kullanımı ve Bağımlılık

Sigara, alkol, uyuşturucu maddeler ve benzerleri gibi keyif verici veya bağımlılık yaratan maddelerle ilk karşılaşma genellikle çocukluğun sonlarında ve ergenlikte olmaktadır. Alışkanlık veya ruhsal bağımlılık, keyif verici maddeyi kullanmaya alışmak, olmadığı zaman onu arzu etmek ve onun yoksunluğunda gerginlik ve kaygı duymaktır.Tutsaklık veya fiziksel bağımlılık ise keyif verici maddeye alışkanlığın ötesinde bağlanma halidir. Maddenin yoksunluğunda terleme, titreme, kasılma, kusma gibi vücutta fiziksel olarak yoksunluk belirtilerinin görülmesidir.
DSM-IV’ün ölçütlerine göre aşağıdaki belirtilerin en az üçünün olması bireyin madde bağımlısı olarak tanımlanması için yeterlidir:

  1. Bağımlı olunan maddeye karşı son bir yıl içinde bir tolerans geliştirmiş olması
  2. Yoksunluk belirtileri göstermek ve bundan kurtulmak için bağımlı olunan maddeyi ve benzerlerini almak
  3. Düşündüğünden yüksek dozlarda ve uzun dönemlerde maddeyi kullanmak
  4. Madde kullanımından kurtulmak veya kontrol altına almak için devamlı çaba içinde olmak
  5. Maddeyi bulmak, kullanmak ve etkilerinden kurtulmak için çok fazla zaman harcamak
  6. Maddeyi kullanmaktan dolayı sosyal, mesleki ve serbest zaman etkinliklerinde azalma veya bu etkinlikleri terk etmek
  7. Kullanılan maddeden dolayı fiziksel veya psikolojik sorunların varlığına rağmen madde kullanımına devam etmek

1990’ların başlarından itibaren ülkemizdeki gençler tarafından alışkanlık ve bağımlılık yapan maddelerin kullanımında bir artma görülmektedir. Liseli gençlerle yapılan araştırmalara göre öğrencilerin %6.9’unun herhangi bir psikoaktif maddeyi deneyimlediği bulunmuştur.

        Uyuşturucu kullanımı ile ilişkili olan:

  • Cinsel olarak aktif olma, genellikle bir aradadır.
  • Fuhuş ve yasadışı eylemler arasında ilişki vardır.
  • Suçluluk arasında bir ilişki vardır.

Uyuşturucu madde bağımlılığı erkeklerde, kızlara göre iki misli daha fazladır.
Alkol ve Madde Bağımlıları Tedavi Merkezi’ne (AMATEM) yurtdışında yaşayan Türklerin de başvurduğu gözlenmiştir.

  • Alışkanlık ve Bağımlılık Yapan Maddelerin Sınıflandırılması

  1. Afyon ve Ondan Elde Edilen Maddeler
  • Eroin, morfin, kodein, methadon ve ham maddesi afyon olan ilaçlar
  • Bu maddeler çok çabuk alışkanlık ve bağımlılık oluşturur. Kullandıktan birkaç saat içinde etkisini yitirir.
  • Fazla dozu öldürücüdür.
  • Kas krampları ve mide ağrıları görülür.
  • Eroin açlık, güven ve cinsel istek duygularını azaltır.
  1. Halüsinasyon Yaratan Uyuşturucu Maddeler
  • Kullanıldıktan bir saat sonra etkisi görülür ve on dakika kadar etki devam eder.
  • Önce görsel varsanılar olmak üzere algı bozuklukları görülür. Daha sonra zaman ve mekan algıları ve oryantasyonları bozulur.
  • Panik atak, şizofreniye benzer hastalıklar, zihinsel bozukluklar
  1. Uçucu Maddeler
  • Tutkal, tiner, benzin, çakmak gazı ve diğer hidrokarbonlu çözücüler
  • Uçucu maddeler içinde bağımlılığı yapan ‘toluen’ denen çözücüdür.
  • Uçucu madde kullanımında ruhsal bağımlılık görülür.
  • Uzun süreli kullanımda solunum organlarında tahriş, ağız ve burun çevresinde egzamalar, beyin, karaciğer ve böbreklerde yıkılma, başa naylon torba geçirilerek kullanımda boğulma yolu ile ölüm
  1. Uyarıcılar
  • Kokain ve tütün
  • Kokain Güney Amerika kökenli koka bitkisinin yaprağından elde edilen ve alışkanlık yapan bir maddedir.
  • Kokain kullanımı uykusuzluk, sinirlilik, aşırı kilo kaybı, görsel işitsel ve dokunma ile ilgili varsanılar
  • Tütün, sigara olarak, pipo içinde, puro şeklinde içilerek veya yaprakları çiğnenerek kullanılmaktadır. Türkiye’de çok yaygındır.
  1. Kevenir
  • Esrar
  • Türkiye’de de yetiştirilmektedir.
  • Kullananlar önce kendilerini dinç ve canlı hissederler sonra varsanılar görmeye başlarlar.
  • Bunaltı, ruhsal çöküntü ve paranoya tepkileri, göz kızarması, kalp atışların hızlanması
  • Esrar daha etkili uyuşturuculara geçiş için bir basamak
  1. Yatıştırıcılar (Merkezi Sinir Sisteminin Çalışmasını Yavaşlatanlar)
  • Alkol, barbitürat, sakinleştiriciler, uyku vericiler
  • Alkol, sigaradan sonra en yaygın kullanılan bağımlılık yapan keyif verici maddedir.
  • Bira en çok kullanılan alkollü maddedir.

Madde Bağımlılığının Nedenleri

  1. Dayanaksız ve güçsüz bir kişilik yapısına sahip olma ve kaygıdan kaçma
  1. İçten denetimli olmaktan çok, dıştan denetimli olma
  2. Kendini değersiz algılama
  3. Duygusal bakımdan olgunlaşmamış olma
  4. Hazza yönelik olma
  5. Kötü alışkanlıklara sahip arkadaş çevresi

Eğitimsel ve psikolojik olarak madde kullanımı ile mücadelede kullanılan yöntemler:

  1. Caydırma: Maddenin zararlarını anlatarak vazgeçirmek
  2. Bilgilendirme: Maddenin yapacağı etkileri anlatarak gençleri eğitme
  3. Kişiliğini Güçlendirme: Gencin kendine güven duymasını sağlayarak kişisel sorunlarının üstesinden gelmeyi sağlamak
  4. Sosyal Becerileri Artırma: Serbest zamanlarında uygun becerileri kullanmayı ve iyi iletişim kurmayı öğrenmeyi sağlama
  5. Uyuşturucu Karşıtı Bir Tutum Kazandırma: Maddelere karşı bireydeki yanlış inançları uygun inançlarla değiştirme

Bağımlılık Yapan Maddelerle Mücadelede Toplumsal Görevler
Basının ve TV’nin sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullananların bundan gördüğü zararı teşhir etmesi

  • Toplumda ön plana çıkmış, gençler tarafından sevilen ünlülerin sigara, alkol ve uyuşturucunun zararlarını anlatan konuşmalarla uygun saatlerde TV ekranlarında görülmesi
  • Sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içinde emniyet teşkilatlarının okullara giderek bağımlılık yapan maddelerle ilgili tanıtıcı konuşmalar yapması
  • Belediyelerin ve sivil toplum kuruluşlarının desteği ile okullu ve okul dışındaki gençlere yönelik spor etkinliklerinin yapabilecekleri mekanlar oluşturmak ve danışmanlık hizmetleri sunmak

Bağımlının Tıbbi ve Psikolojik Tedavisi
İlaç Tedavisi

  • Afyon, eroin, morfin ve türevlerinin tedavisinde bu maddelerin yerine daha az bağımlılık yapan maddeler kullanılarak tedavi yapılır
  • Örneğin methadon, eroin bağımlılığının tedavisinde eroin yerine kullanılan sentetik bir ilaçtır.

Psikolojik Tedavi

  • Grup tedavisi uygulaması bağımlıların kendileri gibi olanlarla ve daha önce tedavi olmuş eski bağımlılarla grup ortamında etkileşim içine girerek daha olumlu deneyimler ve farkındalıklar kazanacağını kabul eden tedavi biçimidir.
  • Psikolojik tedavinin bir diğer yönü ise, bağımlının çevresinin değiştirilerek, yeni duruma alışmasına yardım etmektir.

Tedaviye başlamak için:

  • Öncelikle bağımlının kendisinin bu maddelerin ‘tutsağı’ olduğuna inanması gerekir.
  • Bağımlının kendisinin tedavi olmayı istemesi gerekir.
  • Alışkanlıklarını devam ettirmemesi için eski çevresinden ve bağımlı arkadaşlarından uzak durması gerekir.

Ailenin Yapacakları

  • Aile bağımlıya davranışları ile kötü örnek oluyorsa bu davranışlara son vermeli
  • Aşırı baskıcı, otoriter, ilgisiz ve tutarsız tutumlarını değiştirmeli
  • Aile bireyleri birbirleri ile olan sözel iletişimlerini arttırmalı
  • Ebeveynler ergenin ilişkide bulunduğu arkadaşlarının ne tür alışkanlıkları olduğunu ve hangi çevreden geldiklerini gözlemlemeli
Benzer İçerikler Yazarın diğer yazıları

Bir Cevap Bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.