TAVUKLARDA İLAÇ KULLANIMI
İLAÇ DOZLARI NASIL HESAPLANIR?
Merhaba arkadaşlar;
Bugün biraz ilaçlar hakkında konuşalım.
Kanatlı hayvanlarımıza ilaç kullanırken yapılan hatalar; ilacın az veya çok kullanılması doz hesaplamasında yapılan hatalar nelerdir?
Bunun önemi şudur; eğer ilacı eksik dozda kullanırsak işe yaramayacak, yaramadığı gibi de bu ilaca karşı zamanla direnç gelişmesine yol açacaktır. Fazla kullanırsak da bu sefer karaciğer böbrek gibi iç organlarda büyük hasarlara ciddi ishallere yol açacaktır. O an bu zararı göremeyebilirsiniz belki ama bir gün aniden ölen ya da rahatsızlanan hayvanınıza belkide 3-4 ay önce fazla dozda kullandığınız bir ilaç sebep olmuş olabilir. Tavuklar idrar yapmazlar, böbrek atıkları kristalize şekilde atılır. Dışkıdaki beyaz lekeler böbrek artığı, diğer kısımlar da sindirim artığıdır. Bu yüzden susuzluğa ve yüksek doz ilaçlara çok tahammülsüz olurlar. Hemen böbrek hasarı gelişir.
O halde; ilaçları uygun dozda ve uygun sürede kullanmamız büyük önem taşır.
ENJEKSİYONLUK İLAÇLAR
Bu ilaçların üzerinde 1 ml de ne kadar etken madde olduğu yazar. Mesela 1 ml de 100 mg gibi . Bu şu demek enjektöre 1 cc çektiğinizde içinde 100 mg etken madde vardır. Ve ne dozda kullanmanız gerektiği yazar. Bu da mesela 30mg/kg canlı ağırlık gibi. Bunla örnek rakamlar buna göre hesaplama yapacağız. Bir kiloluk bir hayvana 30 mg yapacaksak , 2 kiloya 60 mg, 500 gr a 15 mg , 250 gr a 7,5 mg yapmamız gerektiği anlamına gelir.
1 ml de 100 mg olduğuna göre ; 0,5 cc de 50 mg olacaktır, 0,25 cc de 25 mg olacaktır.
Yani 1 kiloluk tavuğa 30 mg yapmamız gerekiyorsa kaba hesapla 0,6 cc gibi bir miktar yapmalıyız. 2,5 kg tavuğa ise 30×2,5 = 75 mg gerekecektir. 1 ml de 100 mg olan ilacın 0,75 cc de 75 mg olacaktır.
Ya da 250 gr ağırlığında bir yarkaya 7,5 mg yapmamız gerektiğine göre enjektörle 0,1 cc ilaç çekmemiz gerekecektir.
Peki bu hassas ölçümleri nasıl yapacağız ?
İnsülin enjektörleri ( yukarıda resmi var) 1 cc yi çok hassas bir şekilde bölmenize yardımcı olacaktır. Bu enjektörlerden alınız ve uygulamalarınız bunlarla yapınız.
Uygulamayı ilaç prospektüsünde deri altı ( subkutan) yada kas içi ( intramuskuler) ne yazıyorsa oradan yapın! Kas içi için en uygunu göğüs etidir . Enjektörü batırdıktan sonra biraz geri vakumlayın kan geliyorsa çıkarın başka yerden batırın. Kan geliyor ise damara girdiğinizi gösterir ve ilacı direk damara vermenize yol açar. Bu tehlikeli durumlar yaratabilir. Deri altı uygulamalar içinde en uygun yerler kanat altı ve boyun üstüdür.
SUYA KARIŞAN İLAÇLAR.
Toz ilaçlarda 1 gr tozda kaç mg etken madde olduğu , sıvılarda ise 1 ml de yada 5 ml de kaç mg etken madde olduğu yazacaktır.
1 silme çay kaşığı kaba hesapla 1 gr gelir.aynı şekilde 1 gr tozda 100 mg etken madde olduğunu yazdığını varsayalım. Hesaplamayı buna göre yapabiliriz. Toz ilaçları bölerken şunu yapabiliriz, 1 gr ilacı 10 cc suda sulandırırsak elimizde 10 ml de 100mg etken madde olan bir sıvı ilaç yapmış oluruz. Bölerken de 1 ml de 10 mg ilaç olacaktır.
Sıvılarda da hesaplamayı aynı enjeksiyonda yaptığımız gibi yapacağız.
Eğer; ilacı tek bir hayvana ağızdan vereceksek enjektörle aynı iğnede hesapladığınız gibi hesaplayıp ağızdan verebiliriz.
DİKKAT
Ağızdan ilaç verirken enjektörü hayvanın ağzından sonuna kadar yemek borusu boyunca sokmamız gerekir, yani gırtlağı geçmeliyiz, yoksa biz ilacı verirken bir anda nefes alırsa hayvan ilacı ciğerlerine çekecektir ve boğulup aniden ölebilir. Eminim başınıza daha önce gelmiştir. Dikkatinizini !!
İLACI SULUKLARA KOYARKEN NASIL HESAPLAYACAĞIZ ?
30 mg/ kg canlı ağırlık dozu çok hayvanın olduğu kümeslerde ortak suluğa koyarken şunu yapacağız!
Diyelim ki 2 horoz 8 tavuk var. Hayvanları tartın . Horozların 4 kilo, tavukların 3 kilo olduğunu varsayalım. 3×8=24 kilo tavuklar , 4×2=8 kilo horozlar. Kümesimizdeki canlı ağırlık 24+8 = 32 kg yani 30 mg/kg dan tavukların bir günde tüketebileceği miktardaki suya ( ortalama sıcaklığa bağlı bir büyük tavuk günde 100-150 cc kadar su içer) yani 10 tavuğa 1,5 litre dersek , 32×30 mg ortalama 960-1000 mg ilk ilaç karıştırmamız lazım. 1,5 litre suya 1000 mg ilaç için;
1 ml de 100 mg olan ilaçtan 10 ml karıştıracağız. Ki 1000 mg tavukarımıza verebilelim.
Toz ilaçtan ise 1 gr da 100 mg varsa 10 gr , 10 çay kaşığı vermemiz gerekir.
Diyelim ki civcivlere vereceğiz;
45 tane civciv var, aynı ortalama ağırlıkta ve yaşta olduklarını varsayıyorum. 1-2 tanesini tarttım. Tanesi 150 gr geliyor. 45×150= 6750, yani 7 kg a yakın canlı ağırlık var. Kg a 30 mg verecektik. 30×7 =210 mg ilaç vermemiz gerekir. Yukarıdaki örnek rakamımız 1 cc de 100 mg ilaç var demiştik. O halde civcivlere 2 cc ilacı günlük sularına vermemiz gerekir. Yada 2 çay kaşığı toz ilaçtan.
Bu rakamlar örnek rakamlardır. Her ilaç için farklı hesaplama gerektirir. Unutmayın!!
İlaçları her gün taze hazırlayın. Günlük değiştirin. Bir gün önceki ilaçlı suyu içirmeyin. Geceden sularını alın , sabah yeniden hazırlayıp verin.
Şükrü Yılmaz ŞÜ&FA Yumurtacılık